Leraar in hart en nieren (1995)
Ontwikkeling.
Het is niet zo dat de kunstzinnig begaafde leerling op de academie alleen maar een techniek komt leren. Dat leer je ook bij de steenkapper en de huisschilder. Hij komt om zijn oordeelsvermogen te scholen. Hij wil geholpen worden tot hij er aan toe is zijn eigen leraar én leerling te zijn. Als hij daarin slaagt dan is hij volwassen.
Een volwassen kunstenaar maakt zich niet afhankelijk van een stel onoordeelkundigen die zichzelf verheffen tot criticus, museumdirecteur, adviseur, minister van cultuur of collectioneur.
De vorm is een grens.
Dit is een beeld dat geboetseerd werd in klei. De beeldhouwer heeft steeds maar klei toegevoegd tot aan de grens van zijn beeld. Gaat hij erover dan snijdt hij het teveel weg, en waar hij nog niet aan de begrenzing van zijn vormt komt voegt hij klei toe.
Nu neemt hij de maten van zijn beeld en bestelt zijn steen. Als die steen toekomt lijkt die veel te klein. Wanneer de vormen - de in twee richtingen gekromde vlakken - zijn gekapt lijkt de steen plots veel groter dan voorheen, alhoewel er 1/3 van de steen werd weggehakt.
Zijn oorspronkelijke vorm in klei die van binnenuit werd opgevuld is dezelfde vorm als degene die nu in steen van buitenaf werd gekapt. De vorm van het beeld is de ontmoeting van beide. De vorm is een grens.
Een architect zou op een grens een muur plaatsen. Maar dat doet de beeldhouwer niet: de vorm van zijn beeld is de grens, namelijk de niet-materiële of de geestelijke ontmoetingsplaats. De beeldvorm is geestelijk en zien we omdat de vorm opgevuld is met steen. Maar, lopend rond de steen zien we nooit meer dan de helft van het beeld, juist omdat het opgevuld is. Als we al de steen wegdenken kunnen we dan de vorm ongehinderd zien? Als je het geestelijk rechtstreeks kunt zien wel, want de vorm werd wel degelijk gemaakt en hij bestaat.
Vorm en stilte
Als ik mij een vorm indenk, ontstaat er een geweldige stilte. In die stilte ontstaat reeds een beeld. Maar ook een woord is een beeld. Mijn gedachte is een beeld. We leven in een beeldenwereld.
Vorm en ritme
Ik teken vanuit een sterk ritme-gevoel. Ik snij plotseling een vorm af, of ik kap in een steen: telkens is dat een ritmische aangelegenheid.
Vorm en articulatie
De vorm is een grens, de lijnen duiden op beperking, net zoals een medeklinker, een p, of een s.
Vorm en volume
Ik plaats een beeld, een volume in de ruimte. In de ruimte wordt aldus een bres geslagen, mijn beeld, waardoor mijn ziel kan doorstromen naar de anderen.
- - - - - - - - - - - - - - - -
Lieve meneer Smits,
Aan die plezierige jaren met jou als leraar (wat heb ik ’n geluk gehad!) bewaar ik zoveel mooie herinneringen. Dag na dag koester ik die houten “bijoukes” die mij en m’n familie omringen.
Ik herinner me ook de familiale sfeer en nog zoveel hartverwarmende dingen … zoals de tekeningen die je zomaar toverde in het stof op de zwarte tafeltjes en je filosofieën daaromtrent.
’n Toffe tijd. Dank je wel.
M.
