Fa Claes: blurb boek 'Pleidooi voor het Kunstonderwijs' (1985)

De flaptekst van de hand van filolooog Dr. Fa Claes.

Wie 30 jaar in het onderwijs heeft gestaan, heeft meegemaakt hoe de school door buiten-schoolse (soms anti-schoolse) invloeden "aan de tijd werd aangepast", gewijzigd, vervormd.  "Verruimd" heet het omdat men alle richtingen uitkan maar geen richting heeft.  Men heeft de school haar schoolsheid ontnomen.  "Schools" is een pejoratief begrip geworden, wat alleen mogelijk is als de school haar degelijkheid verloren heeft en die dus niet kan verder geven.

Dat het kunstonderwijs er niet beter voor staat, blijkt uit het boek van Rijksinspecteur René Smits.  Hij heeft elke gelegenheid aangegrepen (toespraak, opening van een tentoonstelling, vergadering) om erop te wijzen dat het de invloed van buitenaf is die de kunst en het kunstonderwijs ondergraaft.  Leest men daaruit de machteloosheid af van de kunstenaar die niet opkan tegen politiek, administratie, opdringerigheid van wie macht haalt uit geldbezit, dan vergist men zich.  Niet machteloosheid spreekt hier, maar een ongelooflijke sterkte van geest die zich op alle zijwegen wil laten meevoeren, maar die telkens uit zichzelf naar de hoofdstrekking terugkeert: het invoeren van keurige indeling en van systemen op papier is waardeloos.  De ruimte van de vrije geest Iaat zich niet vangen in bepalingen, in voorschriften, in diploma's.  leder systeem is star want het komt uit het hoofd, nooit uit het hart.  Onderwijs dat alleen uit het hoofd komt, levert programmeringen en schema's, en ziet in de leerling niet de mens maar een computer.  Kunst die alleen uit het hoofd komt — als men dat kunst kan noemen — is erger dan een dode ziel omdat er nooit ziel is geweest.  Kunstonderwijs dat gereglementeerd wordt door mensen zonder traditie, zonder ervaring, zonder kunstopleiding kan alleen uit het hoofd komen en gaat daaraan ten onder.

Het stemt mij gelukkig te zien hoe Rijksinspecteur en kunstenaar René Smits zijn uiterlijke machteloosheid gemakkelijk overwint met de kracht van de geest, ik bedoel de verbondenheid van hart en gezond verstand met ruime onderlegdheid en brede interesse.  Maar de kroon op het werk is zijn enorme liefde voor de kunst, de onmiskenbaar echte, de kunst die het ambacht als basis heeft en die dat ambacht zo grondig beheerst dat ze het veredelt tot dat onnoembare dat we "kunst" noemen.

Dr. Fa Claes (ets door Rene Smits)